Transparantie

In Nederland gelden gedragsregels over de openbaarmaking van financiële relaties tussen beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg en farmaceutische ondernemingen c.q. vergunninghouders (zie paragraaf 7.2 van de Gedragscode Geneesmiddelenreclame).

De farmaceutische industrie werkt nauw samen met medische beroepsbeoefenaren en wetenschappers aan optimale medische zorg in de vorm van geneesmiddelen en behandelmethoden. Aan dergelijke samenwerkingsverbanden zijn in bepaalde gevallen geld- en/of goederenstromen verbonden.

Dergelijke financiële relaties staan ten dienste van de kwaliteit van de gezondheidszorg in brede zin.
In het verleden is echter gebleken dat misverstanden kunnen ontstaan over de doelstellingen van financiële relaties. Om die reden nam toenmalig minister Klink van VWS het initiatief om te komen tot een transparantieregeling van financiële relaties tussen beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg en de farmaceutische industrie. De Stichting CGR heeft in nauw overleg met betrokken partijen gedragsregels opgesteld om die openheid te realiseren. Uitgangspunt is dat een cliënt inzicht moet kunnen hebben in de relaties die tussen arts of instelling en de farmaceutische industrie bestaan.

De regels in het kort

De Gedragscode bepaalt dat financiële relaties tussen vergunninghouders en zorgaanbieders of patiëntenorganisaties gemeld dienen te worden aan het Transparantieregister Zorg indien de relatie de ondergrens van €500 per jaar overschrijdt. Onder zorgaanbieders vallen beroepsbeoefenaren, zorginstellingen en andere rechtspersonen van beroepsbeoefenaren (samenwerkingsverbanden). Financiële relaties moeten afzonderlijk worden gemeld. Ook als een financiële relatie minder bedraagt dan €500, maar meerdere relaties tezamen in één kalenderjaar de €500 overschrijden, moeten al deze relaties afzonderlijk gemeld worden.

De volgende soorten relaties worden gemeld aan het Transparantieregister:
  • Dienstverlening. U kunt hierbij denken aan het geven van een lezing of advies. Het vergoede honorarium (op basis van uurvergoeding en tijd) en eventuele onkosten (bijvoorbeeld reiskosten) worden apart gemeld.
  • Gastvrijheid. Zorgaanbieders kunnen voor de deelname aan een bijeenkomst een bijdrage ontvangen voor inschrijfkosten, maar ook reis- en verblijfkosten.
  • Sponsoring project. Denk hierbij aan het sponsoren van een project uitgevoerd door een ziekenhuis.
  • Sponsoring samenkomst. Een vergunninghouder kan financieel bijdragen aan de totstandkoming van een wetenschappelijk congres.
Het is belangrijk dat de relatie wordt vastgelegd in een schriftelijke overeenkomst. Artikel 7.2.2 van de Gedragscode vermeldt welke elementen de overeenkomst dient te bevatten. De verantwoordelijkheid om te melden ligt in beginsel bij de vergunninghouder. De openbaarmaking in het register vindt plaats in juli in het jaar volgend op de betaling. De relaties blijven gedurende 3 jaar openbaar.
 
In het geval van dienstverlening door een arts werkzaam bij een ziekenhuis, wordt in voorkomende gevallen de overeenkomst afgesloten met het ziekenhuis en niet met de arts zelf. Ook in deze situatie dient de relatie te worden gemeld op naam van de arts die het project daadwerkelijk uitvoert. De relatie wordt dus niet gemeld op naam van het ziekenhuis, terwijl deze (wellicht) wel de begunstigde is van het geld. Het doel van de transparantieregels is om met de openbaarmaking inzicht te geven in de intensiteit van de samenwerking, niet zozeer wie de daadwerkelijke begunstigde is.

Centraal register

De gedragsregels openbaarmaking financiële relaties (paragraaf 7.2 van de Gedragscode Geneesmiddelenreclame) voorzien in een centraal register waarin deze financiële relaties worden geregistreerd, het Transparantieregister Zorg. Dit register is voor iedereen vrij via een publieke website toegankelijk. 

Eigen verantwoordelijkheid

Vanuit de overtuiging dat alle betrokken partijen gebaat zijn bij een verantwoorde en betrouwbare gezondheidszorg, hecht de Stichting CGR sterk aan zelfregulering. Deze benadering stelt eisen aan de eigen verantwoordelijkheid van zowel beroepsbeoefenaren als de farmaceutische industrie. Partijen zullen zelf afspraken moeten maken met betrekking tot de openbaarmaking in de betrokken overeenkomsten. Modelbepalingen voor dergelijke afspraken zijn hier te vinden.